تازه‌ها

در سراسر جهان، بخش های شیلات و آبزی پروری با پیامدهای پاندمی کووید-۱۹ روبرو هستند. کمیسیون عمومی شیلات در مدیترانه (GFCM) با هدف به اشتراک گذاشتن اطلاعات در بین کشورهای عضو و تسهیل انعکاس واکنش های آتی یک آنالیز اولیه از تأثیرات این بحران روی شیلات و آبزی پروری در منطقه مدیترانه و دریای سیاه ارائه می دهد.

این آنالیز از آغاز بحران بر مبنای اطلاعات موجود هدایت شده است و شامل پاسخ های ارائه شده به پرسشنامه ای است که توسط GFCM در بین کشورهای عضو آن توزیع شد. مشاوره های مستقیم با شرکای مربوطه، مقالات رسانه ها و پست های دیجیتالی منتشر شده در ۱ مارس ۲۰۲۰ از جمله منابع اصلی اطلاعاتی محسوب می شوند.

از این آنالیز کاملا مشخص شده که بحران کووید-۱۹ روی تولید شیلات و آبزی پروری و همچنین بازار محصولات شیلات و آبزی پروری تأثیرگذار بوده است. وسعت این تأثیرات و اقدامات بکار گرفته شده در بین کشورها متفاوت است و مرتبا تکامل می یابد. یافته های اصلی در بخش زیر بعد به اختصار بیان شده است.

فعالیت های شیلات و آبزی پروری

در شیلات، کاهش ۸۰ درصدی در تعداد قایق های فعال دیده شده است. قایق های کوچک-مقیاس/ ساحلی بیشترین آسیب را متحمل شدند (در برخی موارد کمتر از ۱۰ درصد این قایق ها هنوز مشغول فعالیت هستند). در حالیکه برای عملیات ها در مقیاس بزرگ، تعداد بالاتری از قایق ها هنوز به صید ادامه می دهند (۴۰-۱۰۰ درصد بسته به شرایط). گزارش شده رعایت محدودیت های فاصله گذاری اجتماعی به دلیل شیوع کووید-۱۹ شامل سخت ترین مقررات بود، بخصوص در قایق های کوچک. در مزارع آبزی پروری بسته به نوع گونه تحت پرورش سطح فعالیت ها متفاوت بود. مزارع ماهیان استخوانی که هر روز به توزیع غذا، پایش زیست محیطی و کنترل آسیب شناسی نیاز دارند فعال باقی ماندند اما با کاهش تعداد کارکنان. در مزارعی که گونه ها نیاز کمتری به مراقبت مستمر دارند فعالیت ها کاهش داشت. در تونس مزارع و تأسیسات آبزی پروری به کار خود ادامه دادند درحالیکه در برخی نقاط ایتالیا تعداد مزارع فعال بین ۵۰ تا ۹۵ درصد بود.

تولید

در پی گسترش پاندمی کووید-۱۹ در بخش صید واکنش فوری، کاهش تولید بود و رقم آن در بیشتر کشورها به بیش از ۷۵ درصد می رسید. ترکیه یک مورد استثناء قابل توجه بود؛ در این کشور تولید در سطح قبل از بحران ادامه داشت و دلیل آن تقاضا بی وقفه ای بود که در نتیجه کاهش قیمت ها و کمپین های اختصاصی مصرف کنندگان ایجاد شده است. با برخی تغییرات در شیلات در ماه آوریل علایمی از بهبود مشاهده شد (تغییر در گونه های هدف و استراتژی های بازاریابی به موازات تغییر در تقاضا). صید در مقیاس کوچک نیز انطباق بالقوه بهتری با تقاضای بازار داشت.

برای آبزی پروری تولید کلی در منطقه با کاهش همراه بود. این کاهش را در وهله اول می توان به عدم دسترسی به بازارهای صادرات و تعطیلی رستوران ها نسبت داد. هرچند این تأثیرات منفی  کووید-۱۹ در سراسر منطقه یکسان نبود. فروش و تولید در برخی کشورها کاهش یافت (۵۰ الی ۶۰ درصد کاهش در فروش برای قبرس و یونان، ۳۰ درصد کاهش تولید در تونس)، اما در کشورهایی مانند الجزیره، مصر، لبنان و مونته نگرو سطح تولید در کل بدون تغییر باقی ماند. دلیل آن ثبات مصرف ماهی در این کشورهاست بخصوص مصرف تیلاپیا در مصر .

تأثیر براقتصاد و بازار

به طور کلی، بخش شیلات با کاهش فعالیت های صید و تخلیه بار و قیمت محصول در کشتی، از پیامدهای فوری اقتصادی بی نصیب نماند و آسیب قابل توجهی را تجربه کرد. در برخی موارد کاهش قیمت ها به مصرف کننده نرسید در حالیکه در سایر کشورها اقدام دولت قیمت را کاهش داد تا تقاضا تداوم داشته باشد.در پی وقوع کووید-۱۹، قیمت محصولات دریایی صید شده در این منطقه به طور کلی بین ۲۰ تا ۷۰ درصد افت کرد. اطلاعات موجود حاکی از آن است که این کاهش قیمت تقریبا به ۵۰ درصد رسید. از پایان مارس ۲۰۲۰ بهبود یا ثبات در قیمت ها مشاهده شده است.

تغییر در قیمت ها اساسا در نتیجه کاهش قابل توجه در تقاضا از سوی صنعت هتل/ رستوران/ گردشگری، توانایی محدود برای صادرات به بازارهای بین المللی، تغییر در اولویت مصرف کنندگان (از جمله تمایل به گونه هایی با ارزش پایین تر و محصولات کنسروی) و موجودی بالای ماهی تازه بود که به اتلاف محصول منتهی شد.

کاهش قیمت ها در بین گونه های صید شده متفاوت است از ۹۰ درصد که برای میگو آبی و قرمز در اسپانیا گزارش شد تا ۵۰ درصد برای تاربوت و john dory در بلغارستان و فرانسه و ۲۵ درصد کاهش برای اسکوئید در مصر. تأثیرات اقتصادی حاصل از کووید-۱۹ روی آبزی پروری نیز در این منطقه غیریکنواخت است.

مزارع آبزی پروری در کشورهای اتحادیه اروپا در نتیجه تعطیلی بازارهای صادراتی کاهش ۳۰-۴۰ درصدی در درآمد را تجربه کردند، این تأثیرات همیشه در سراسر منطقه به صورت یکسان احساس نمی شود. مثلا صادرات سی بس و سیبریم از یونان و ترکیه به ایتالیا ۵۰ درصد افت داشت. البته این وضعیت کمک کرد تولید در مزارع آبزی پروری ایتالیا حفظ شود (تنها ۱۵ درصد کاهش را تجربه کرد).

درآمد حاصل از نرمتنان، سی بس و سی بریم به طور ویژه از تعطیلی رستوران ها تأثیر پذیرفت. این تأثیرگذاری در فرانسه (۴۶ درصد کاهش در درآمد اویستر)، در اسپانیا (۸۳ درصد کاهش برای ماسل)، در ترکیه (کاهش در قیمت سی بریم) و در یونان (از بین رفتن تقریبا ۸/۱ میلیون یورو درآمد در هفته برای سی بریم) مشهود است.

با وجود بالا رفتن تقاضا، قیمت سر مزرعه در برخی کشورها کاهش یافته و دلیل آن روند نزولی قیمت های بار تخلیه شده در شیلات است. قیمت های سی بس و سی بریم در تونس ۱۰ درصد کاهش یافت در حالیکه در مصر به دلیل تقاضا قوی برای این ماهی پرطرفدار قیمت تیلاپیا اندکی بالا رفت.

هرچند پیامدهای بحران کووید-۱۹ برای آبزی پروری هنوز به خوبی محسوس نیست، اما به نظر می رسد نقدینگی به زودی به موضوع مهمی برای بسیاری از مزرعه داران تبدیل می شود. چرا که آنها باید ماهیان را در مخازن و قفس ها نگهدارند. بعلاوه اگر این وضعیت تداوم داشته و فروش آغاز نشود، تولید برای ۲۰۲۱ نیز تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.

تأثیر کووید-۱۹ روی گونه های دریایی و اکوسیستم ها

علاوه بر آنچه در بالا گفته شده، برخی واکنش های سریع گونه های دریایی و اکوسیستم های دریایی به کاهش فعالیت های دریایی انسانی و ناوگان های صید، در حال پدیدار شدن هستند. در نواحی ساحلی پستانداران دریایی (نهنگ و دلفین) و سایر گونه هایی مانند کوسه ها بیشتر مشاهده شدند. تیرگی آب در کانال های ونیز به میزان قابل توجهی کاهش یافته و حضور آبزیان حیات وحش دریایی بیش از پیش مشهود است. این واکنش های سریع ممکن است تأثیر طولانی مدتی روی اکوسیستم ها داشته باشد، از جمله فراوانی یا توزیع برخی گونه های خاص. اما این امر باید به تأیید برسد و به دوره تأثیرات بالقوه میان مدت و درازمدت بحران کووید-۱۹ روی فعالیت های دریایی انسان و ناوگان صید بستگی دارد.

با وجود این، واکنش های سریع که در مناطق ساحلی مشاهده شدند ثابت می کند فعالیت های مختلفی که از انسان سر میزند تأثیرات مهمی روی اکوسیستم ها و گونه هایی دارد که در این مناطق زندگی می کنند، از جمله تغییر در رفتار حیوانات.

پاسخ های عمده از سوی کشورها

اقدامات بیشمار و ناهمگنی در این منطقه بکار گرفته شده است. به عنوان اولین واکنش، بیشتر کشورها با تعطیلی بنادر و/ یا قرنطینه کردن کشتی های خارجی، تعطیلی بازارهای ماهی در فضای باز، ضدعفونی کردن بنادر و قایق های ماهیگیری، فراهم کردن ماسک برای کارگران و بالا بردن سطح آگاهی در بین ماهیگیران و مزرعه داران آبزی پروری در خصوص اقدامات بهداشتی (مانند شستن دست ها، رعایت فاصله گذاری اجتماعی روی قایق ها) سلامت و ایمنی را تضمین می کنند. در بازار نیز اقداماتی نظیر تضمین تداوم عرضه مواد غذایی، افزایش ارسال محصول به منازل، فروش مستقیم، پشتیبانی از تولید ملی و محلی به واسطه کمپین های اطلاع رسانی به مصرف کننده بکار گرفته شدند. در نهایت، در پاسخ به پیامدهای اقتصادی قابل توجه این بحران حمایت های اجتماعی مختلفی نظیر خدمات اجتماعی (مانند پرداخت های نقدی)، بیمه اجتماعی (مانند بیمه سلامت) و برنامه های بازار کار (مانند بیمه بیکاری) به تصویب رسید. این اقدامات با افزایش سرمایه گذاری در بخش های شیلات و آبزی پروری و همچنین تغییر در مدیریت شیلات و اقدامات کنترلی در حال تکمیل شدن می باشند.

قدم های بعدی

در سایه پیامدهای قابل توجه بحران کرونا در بخش های شیلات و آبزی پروری، لازم است پایش روند این بحران تداوم داشته باشد و از بازگشت وضعیت پشتیبانی شود. می بایست به تأثیرات این بحران روی معیشت صیادان و مزرعه داران ماهی و همچنین کارگران در زنجیره ارزش توجه خاص مبذول داشت تا بهبود شرایط تقویت شود. چنین تلاش هایی الزاما شامل تداوم ارتقاء شرایط کار مناسب است تا کسانی توان کار کردن دارند با ایمنی کار کنند. تقویت زنجیره عرضه و اجتناب از اتلاف، ترویج فروش مستقیم محصول و کانال های نوآورانه بازاریابی، افزایش دسترسی به سیستم های حمایت اجتماعی برای کاهش آسیب پذیری و پشتیبانی از سرمایه گذاری در شیلات و آبزی پروری از جمله سایر تلاش هاست. بعلاوه لازم است تأثیرات کاهش فشار صید روی منابع طبیعی مورد ارزشیابی قرار بگیرد تا درک صحیحی از هر تغییر بالقوه در وضعیت منابع به دست آید. ترکیبی از اقدام فوری و ابتکارات استراتژیکی طولانی مدت لازم است تا امنیت اقتصادی حفظ شده و مشکلات موجود در قابلیت پایداری اجتماعی و زیست محیطی شیلات و آبزی پروری در مدیترانه و دریای سیاه رفع شود. استراتژی GFCM برای بعد از ۲۰۲۰ به این فراخوان نیاز خواهد داشت.

برای مشاهده مقاله مرتبط با تاثیر بحران کرونا بر آبزی پروری لینک زیر را مشاهده کنید

کرونا، رسانه،سیفود