سالمون و تیلاپیای پرورشی از آنچه در گذشته تصور می شد پایداری بیشتری دارند
پایداری آبزی پروری
به گفته Björn Kok دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه اوترخت، متد محاسبه جدید او نشان می دهد ۱ کیلوگرم ماهی وحشی می تواند تا ۳ یا ۴ کیلوگرم ماهی پرورشی تولید کند.
زمانی تصور می شد مزارع ماهی یکی از راه حل ها برای تغذیه پایدار جهان است. تا اینکه تحقیقات نشان داد برای تولید ماهی، بیش از آنچه تولید می شود خوراک به مصرف می رسد. اما طبق اظهارات Björn Kok دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه اوترخت، ثابت شده نتیجه آن تحقیقات صحیح نیست. بلکه به ادعای او دقیقا برعکس آن اتفاق میافتد و ماهیان پرورشی پایداری بیشتری را دارند.
وی با متد سنجش جدید محاسبه کرده که تنها ۱ کیلو ماهی وارد چرخه تولید می شود و ۳ الی ۴ کیلو ماهی از آن بیرون می آید. خوراک ماهیان پرورشی شامل پودر ماهی به عنوان منبعی از پروتئین و روغن ماهی و همچنین منبعی از اسیدهای چرب امگا ۳ است. پودر ماهی و روغن ماهی از ذخایر وحشی که صید می شود (اغلب ماهی آنچوی) به دست می آید.
مقدار ماهی وحشی مورد نیاز برای تولید یک کیلوگرم ماهی پرورشی با نسبت FIFO: ماهی ورودی-ماهی خروجی محاسبه می شود. برای محاسبه FIFO متدهای مختلفی را بکار می برند. طبق مطلبی که دانشگاه اوترخت منتشر کرده، نتیجه محاسبات این متدها اغلب نسبت های نادرست و متناقض است. مثلا در برنامه ای از تلویزیون هلند در خصوص نظارت بر مصرف کننده با تمرکز بر کیفیت مواد غذایی، گفته می شود برای پرورش ۱ کیلوگرم ماهی به ۴ کیلوگرم ماهی وحشی نیاز است.
محصولات جانبی به عنوان مواد اولیه رایگان
متد جدید Kok (eFIFO) نقاط ضعف سایر متدها را مدنظر قرار می دهد. او می گوید: «به منظور رعایت عدالت در خصوص انگیزه های اجتماعی-اقتصادی پشت صید ماهی برای تولید پودر ماهی و روغن ماهی، این یک روش نامتناقض و دقیق برای محاسبه مقدار دقیق ماهی وحشی است که شما واقعا برای تولید ماهی پرورشی نیاز دارید.»
بعلاوه در متد محاسبه eFIFO استفاده از محصولات جانبی – سر ماهی، استخوان ها و باله ها- نیز لحاظ می شود. «هر چیزی به استثناء فیله. تقریبا ۳۰% پودر ماهی و روغن ماهی از محصولات جانبی به دست می آید. سایر متدها آن را “مواد اولیه رایگان” قلمداد می کنند. و ارزش نسبت FIFO کمتر از حد برآورد می شود.
در برچسب های پایداری و گواهینامه ها هنوز از روش های قدیمی استفاده می شود. آنها همچنین استانداردها را نیز بر اساس متدهای قدیمی محاسبه FIFO تنظیم می کنند، اما اگر محاسبات اصولی نادرست باشند، تعیین اهداف صحیح دشوار است.»
خوراک ماهی مبتنی بر گیاه
از سال ۲۰۰۰ منابع پروتئینی گیاهی برای تولید خوراک ماهیان مورد استفاده قرار گرفته اند، دلیل آن تا حدودی قیمت بالای پودر ماهی است. قیمت پودر ماهی و روغن ماهی از دهه ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۵ سه برابر شده است. از سوی دیگر قیمت هر تن سویا در همین دوره از ۲۰۰ دلار به ۴۰۰ دلار رسیده است.
Kok گفت: «در سال های اخیر پیشرفت های زیادی در زمینه تولید خوراک آبزیان حاصل شده و منابع مصرفی از محصولات حیوانی به محصولات گیاهی تغییر یافته است. اما هنوز منبع مناسبی برای جایگزینی امگا ۳ در روغن ماهی در سطح وسیع در دسترس نیست. زمانی که از روغن های گیاهی استفاده می شود ارزش غذایی ماهی پرورشی کاهش می یابد.»
نسبت FIFO برای سالمون نیز از سال ۱۹۹۵ بسیار کمتر شده است. «با نسبت پایین تر FIFO به دلیل استفاده از خوراک گیاهی و متد دقیق تر ما، نسبت سالمون به کمتر از ۱:۱ می رسد. این نسبت بسیار پایین تر از نسبت ۴:۱ است که در گزارش ها بیان می شود.»
سالمون و تیلاپیا پایدارترین گونه ها برای مصرف
سالمون تنها گونه مورد مطالعه Kok نبود. «اگر شما فقط ارقام کیلو را در نظر بگیرید می بینید که کپور و تیلاپیا پایدارترین گونه ها برای مصرف هستند، پنگوسی نیز به همین ترتیب. اما این سه ماهی به لحاظ ارزش غذایی کاملا با سالمون متفاوتند. در متدهای قدیمی، پودر ماهی جدا از روغن ماهی محاسبه می شود. برای مثال، جهت تولید خوراک، سالمون پرورشی به مقدار بیشتری روغن ماهی نسبت به پودر ماهی نیاز دارد. برای پاسخ به تقاضا برای روغن ماهی، بایستی ماهی بیشتری صید شود. اما در این محاسبات مقدار پودر ماهی که همزمان با روغن ماهی به دست می آید در نظر گرفته نمی شود.»
“به نظر می رسد شما برای تولید خوراک خیلی بیشتر از واقعیت، به ماهی نیاز دارید”
از سوی دیگر، کپور پرورشی به هیچ روغن ماهی نیاز ندارد پس وضعیت معکوس می شود. در عوض زمان محاسبه نسبت FIFO برای کپور، روغن ماهی حذف می شود. «اگر به گونه های مختلف و مصرف پودر ماهی و روغن ماهی هم زمان توجه کنید، در واقع ماهی وحشی مورد نیاز دو بار محاسبه می شود. بعد به نظر می رسد خیلی بیشتر از واقعیت به ماهی نیاز دارید.»
متد دیگری که در سال ۲۰۰۹ توسط اندرو جکسون توسعه یافت تفاوتی بین تولید روغن ماهی و پودر ماهی از ماهی وحشی قائل نمی شود.
Kok یادآور می شود: «از ۱۰۰ کیلو ماهی آنچوی، ۵ کیلو روغن ماهی و ۲۲/۵ کیلو پودر ماهی به دست می آید.»
“ارزش اقتصادی مدنظر قرار نمی گیرد”
«جکسون استفاده از پودر ماهی و روغن ماهی را ترکیب نموده و ماهی وحشی را به آن اضافه می کند. طبق این محاسبات ماهی مصرف شده به طور یکسان روی پودر ماهی و روغن ماهی توزیع می شود. این روش تفاوت در بازدهی و ارزش اقتصادی بین پودر ماهی و روغن ماهی را درنظر نمی گیرد. اغلب فاکتور محدودکننده در پرورش ماهی دسترسی به روغن ماهی است. روش جکسون از تأثیر رشد تقاضا برای روغن ماهی چشم پوشی می کند. در نتیجه، فشار بیشتر روی صنعت صید برای تولید روغن ماهی به شکل نادرستی بیان می شود.»
آقای Kok این تحقیق را به عنوان بخشی از پایان نامه کارشناسی خود در خصوص توسعه پایداری انرژی و مواد در مؤسسه توسعه پایداری Copernicus در دانشکده زمین شناسی دانشگاه اوترخت به اجرا درآورد. ایشان برای دوره PhD در دانشگاه استرلینگ به تحقیقات خود پیرامون تأثیرات زیست محیطی پرورش ماهی و جایگزینی مواد در خوراک ماهی ادامه خواهد داد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه آبزی پروری حرفه ای به لینک زیر مراجعه نمایید:
