ضریب تبدیل خوراک پایین، اولین شاخص آبزی پروری کارآمد است (بخش اول)

در ادامه نظرات پروفسور بوید در مورد ضریب تبدیل خوراک و مزایای کاهش آن ارائه می شود:

پروفسور بوید در مورد ضریب تبدیل خوراک و مزایای کاهش آن که شامل ضایعات کمتر خوراک، بهبود کیفیت آب، بهبود FIFO (در مبحثی جداگانه توضیح داده خواهد شد) و کاهش نیاز به اکسیژن است صحبت میکند. عکس از داریل جوری.

تبدیل کارآمد خوراک مصرفی به بایومس یکی از ویژگی های اساسی یک مجموعه آبزی پروری با مدیریت صحیح است. راندمان استفاده از خوراک به صورت ضریب تبدیل خوراک (FCR) یا کارایی خوراک (FE) محاسبه می شود.

ضریب تبدیل برابر خوراک استفاده شده در استخر تقسیم بر تولید خالص حاصل است و عموما مقدار خوراک لازم برای تولید یک واحد (کیلوگرم) بایومس را نشان میدهد. هرچه FCR کوچکتر باشد، بازده مصرف خوراک بیشتر است. راندمان خوراک معکوس FCR است و مقدار بایومس پرورش یافته توسط مقدار مشخصی خوراک مصرف شده را نشان میدهد. هر چه FE بزرگتر باشد، کارایی خوراک بیشتر است. ضریب تبدیل خوراک بیشتر توسط پرورش دهندگان ماهی و میگو استفاده می شود.

ضریب تبدیل خوراک بر اساس وزن خوراک در شرایط اتاق (بدون خشک کردن و با رطوبت اتاق) و وزن بایومس زنده محاسبه میشود. از دیدگاه مدیریت مزرعه نیز این شیوه کاملاً صحیح است، زیرا پرورشدهندگان خوراک را با همین شرایط خریداری می کنند و ماهی یا میگو را بر اساس وزن زنده می فروشند.

ضریب تبدیل خوراک های معمولی بسته به نوع خوراک، گونه، اندازه حیوانات، شیوه های تغذیه و شرایط کیفیت آب در سیستم های پرورشی، بین ۱.۲ تا حدود ۲.۲ (مقادیر FE 0.83-0.45) هستند. گاهی اوقات در پرورش ماهیان خانواده سالمونید ، FCR های ۱.۰ یا کمتر نیز گزارش می شود.

از نظر ترمودینامیکی و بیولوژیکی غیرممکن است که انرژی و مواد مغذی موجود در خوراک به طور کامل در حیوانات پرورشی به مواد مغذی و انرژی تبدیل شوند. همانند ماشینهای مکانیکی، موجودات زنده هم نمیتوانند با راندمان ۱۰۰ درصد ماده خام را به انرژی تبدیل کنند. FCR یک شاخص مفید در مدیریت مزرعه است، اما به معنی تعادل جرم نیست.

ضریب تبدیل خوراک پایین مشخصه یک فرایند آبزی پروری کارآمد است.

محتوای آب و ماده خشک

توضیح اینکه چرا در واقعیت FCR های اسمی به ندرت محقق میشوند در میزان رطوبت موجود در خوراک و بدن موجود زنده است. خوراک معمولاً ۹۰ تا ۹۲ درصد ماده خشک دارد و در موجود زنده (ماهی و میگو) معمولاً ۷۳ تا ۷۷ درصد آب است و حدود ۲۵ درصد ماده خشک . در FCR یک ، به ۱ کیلوگرم خوراک حاوی حدود ۰.۹۱ کیلوگرم ماده خشک نیاز است تا حدود ۰.۲۵ کیلوگرم ماده خشک گونههای پرورشی به دست آید. FCR ماده خشک برابر ۳.۶۴ خواهد بود. در حالی که FCR رایج یک بوده است. این بدان معناست که به ازای هر کیلوگرم ماده خشک برداشت شده ۲.۶۴ کیلوگرم ماده خشک به اشکال مختلف (انرژی،مواد خورد نشده، مواد دفعی، گرما و …) در محیط پرورش آزاد میشود.

FCR ماده خشک محاسبه FCR برای بررسی کیفیت آب است. خوراک ورودی عمدتاً در روده مصرف و جذب میشود. اما بخشی از ماده خشک که معمولاً حدود ۲ تا ۵ درصد برای خوراک ماهی و ۱۰ تا ۱۵ درصد برای خوراک میگو است، خورده نمی شود و حدود ۱۰ درصد از آنچه خورده می شود نیز به صورت مدفوع دفع میشود. بخشی از مواد مغذی جذب شده در رودهها توسط گونههای پرورشی برای تامین انرژی اکسید می شود، بخشی به طور مداوم کاتابولیز میشود و با مواد مغذی تازه جذب شده جایگزین می شود و بقیه مواد مغذی در بایومس ماهی یا میگو برداشت میشوند.

هرچه FCR عملی بیشتر باشد، FCR ماده خشک نیز بیشتر است. در صورت بالا بودن FCR ماده خشک، تقاضا برای اکسیژن (BOD) به منظور اکسید کردن ضایعات تغذیه افزایش یافته و همچنین منجر به آزاد شدن مقادیر بیشتری از مواد مغذی خوراک مانند نیتروژن و فسفر در سیستم پرورشی می شود. مقادیر نیتروژن، فسفر و اکسیژن بیولوژیک مورد نیاز (BOD) برای یک سیستم پرورش معمولی میگو در جدول ۱ نشان داده شده است.

جدول ۱. مقادیر نیتروژن (N) و فسفر (P) و BOD بر حسب کیلوگرم به ازای هر تن تولید بایومس زنده در سیستم آبزی پروری مبتنی بر خوراک صنعتی.