تکثیر ماهی در ارمنستان
گذر موفق ارمنستان از کپور به سوی گونه‌هایی با ارزش بالاتر
ارمنستان از شرایط آب و هوایی مطلوبی برای تکثیر و پرورش تجاری گونه‌های قزل‌آلا (آزادماهیان) و ماهی خاویاری (تاس ماهیان) برخوردار است. منابع غنی آبهای زیرزمینی و اقلیم مناسب این کشور تولید تجاری این ماهیان را در سراسر سال امکان‌پذیر می‌سازد.
گونه‌هایی که در صنعت پرورش ماهی تولید می‌شود از کپور که بخش عمده تولید را تشکیل می‌دهد به گونه‌هایی با ارزش بالاتر مانند قزل‌آلا و ماهی خاویاری تغییر یافته است.
پتانسیل صنعت صید مورد توجه شرکت‌های خصوصی که در توسعه این صنعت نقش دارند، قرار گرفته است. در نتیجه تلاش آنها، ارمنستان امروزه دارای شرکت‌هایی با تجربه گسترده در تولید ماهی و مهارت‌های مدیریتی کارآمد است.
پرورش ماهی در تأمین رفاه جوامع دورافتاده سهیم است
در حال حاضر، ۱۷-۱۸هزار تن ماهی تجاری در کشور تولید می‌شود که بخش عمده آن قزل‌آلا طلایی (Salmo ischchan) است. در فدراسیون روسیه و سایر کشورها تقاضا بالایی برای این ماهی وجود دارد. دلیل آن کیفیت بالای ماهی بوده و ۲۰% تولید صادر می‌شود. آبزی‌پروری استفاده کارآمد از منابع آبی را در پی دارد، تولید ماهی پرورشی را افزایش می‌دهد و معیشت صدها خانواده در جوامع دورافتاده کوهستانی را تأمین می‌کند.
بنابراین مهم است که در چارچوب نظارتی از توسعه این صنعت پشتیبانی بعمل آید. پرورش ماهی در جمهوری ارمنستان به مدت چند دهه است که دنبال می‌شود. در دهه ۱۹۲۰ اولین مزارع تکثیر ماهی در شهرهای کارچآغبیور و گاوار احداث شدند تا قزل‌آلا سوان (Sevan) را برای مصرف و ذخیره‌سازی مجدد تولید کنند. بعدا در روستای سوان و لیچک در منطقه سوان نیز مزارع ماهی راه‌اندازی شدند. هر ساله این مزارع لارو و ماهیان انگشت‌قد بسیاری را در دریاچه سوان رها می‌کند از جمله ۷ میلیون قزل‌آلا، بیش از ۱۰۰ میلیون لارو سیاه‌ماهی (khramulya) و بیش از ۲۰ میلیون لارو سفیدماهیان (Coregonus lavaretus).
مرحله بعدی توسعه در صنعت ماهی در دهه ۷۰ محقق شد؛ زمانی که پرورش تجاری ماهی گسترش یافت. مزارع بزرگ ماهی احداث شدند که از منابع آبی و تالاب‌های دره آرارات استفاده می‌کردند. جدا از ماهیان گیاه‌خوار، قزل‌آلا طلایی و ماهی قزل‌آلا کارمراخایت (karmrakhayt) نیز برای اهداف تجاری تکثیر شدند. در دهه ۱۹۸۰ مساحت مزارع ماهی در شهرهای آرماش و سیس در استان آرارات و یغنود در استان آرماویر به ۶,۰۰۰ هکتار و تولید تجاری ماهی (کپور معمولی و بقیه گونه‌های کپور) به ۵,۰۰۰ تن رسید. در عین حال، مزارع ماهی در روستای تارونیک دره آرارات تقریبا ۱۰۰ تن قزل‌آلا طلایی پرورش می‌دهد.
تولید آزادماهیان و ماهی خاویاری از تولید کپور سبقت می‌گیرد
سومین مرحله در توسعه صنعت ماهی در ارمنستان در پایان قرن ۲۰ آغاز شد. سرمایه‌گذاری توسط شرکت‌ها، راه‌اندازی تعدادی مزرعه بزرگ و کارآمد ماهی را در پی داشت. جدا از استخرهای پرواری، برخی از این شرکت‌ها هچری و کارخانه‌های فرآوری ماهی و شبکه‌های فروش و توزیع را در داخل و خارج کشور دایر کردند.
در حال حاضر ماهی و خاویار منجمد و فرآوری شده به ایالات متحده، گرجستان، فدراسیون روسیه، اوکراین و تعدادی از کشورهای خاورمیانه صادر می‌شود. سال‌های گذشته رشد سریع در تولید ماهی با ارزش بالا مانند گونه‌های قزل‌آلا و ماهی خاویاری اتفاق افتاد. ۶۵-۷۰% از ۱۷ هزار تن ماهی تولید شده در ارمنستان را قزل‌آلا و ماهی خاویاری تشکیل می‌دهد.
قزل‌آلا سوان تابستانی (Salmo ischchan aestivalis)، قزل‌آلا سوان، قزل‌آلا طلایی، قزل‌آلا کارمراخایت، ماهی خاویاری، کپور معمولی، کپور نقره‌ای، کپور سفید (علفخوار)، کپور سیاه و آمور (amur) گونه‌های اصلی را در تولید تجاری ارمنستان تشکیل می‌دهند.
امروزه در این صنعت نسبت به گذشته درجه بالاتری از همکاری وجود دارد. در دهه گذشته طیف گونه‌های پرورشی گسترده‌تر شده و ساختار تولید در کشور به طور قابل توجهی تغییر کرده است. در گذشته ۹۰% ماهی پرورشی شامل کپور معمولی و سایر گونه‌های کپور بود و قزل‌آلا طلایی تنها در حجم کوچکی تولید می‌شد. امروزه این نسبت به سمت گونه‌های با ارزش آزادماهیان و ماهیان خاویاری تغییر کرده است. هرچند در منابع طبیعی و مصنوعی آبی ۴۰ گونه اصلی و فرعی ماهی را می‌توان یافت، اما تنها از ۱۵ گونه برای اهداف تجاری استفاده می‌شود.
چهار پنجم مزارع ماهی تنها در دو استان قرار دارند
گونه‌های ماهی که بومی ارمنستان نیستند مانند سفیدماهیان، آمور سیاه، کپور نقره‌ای، کپور ژاپنی (کوی)، گربه ماهی آفریقایی، خاویاری سیبری و خاویاری روسی با موفقیت برای اهداف تجاری تکثیر می‌شوند. این گونه‌ها به همراه آزاد ماهیان (قزل‌آلا طلایی، قزل آلا سوان ، قزل‌آلا کارمراخایت) تقریبا ۷۰% تولید ماهی تجاری را در ارمنستان تشکیل می‌دهند.
به منظور حفظ ذخایر قزل‌آلا در دریاچه سوان برای بهره‌برداری پایدار از ماهی در سال ۲۰۱۴ برنامه‌ای تدوین شد. شرکتی مرتبط با این برنامه به نام Sevan Trout ماهی را فرآوری کرده و به طیف مختلفی از محصولات تبدیل می‌کند از جمله ماهی منجمد، فیله و کنسرو که با برندهای Nairyan و Sevan Ishkhan به فروش می‌رسند.
جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اقتصاد آبزی پروری به لینک زیر مراجعه نمایید
